Ho’i gannaa akkuma gara keessaatti, abbootiin qabeenyaa manaa hedduun gaaffii bara durii isaan mudatu: qilleensa qabbanaa’aa ta’e invastimantii gatii qabuudhaa? Ho’i olka’aa fi barbaachisummaan qilleensa qabbanaawaa, hafuura baafachuu danda’u murteessaa ta’aa dhufuun, filannoon qilleensa qabbanaa’aa fi furmaata qabbanaa’aa biroo gidduu jiru yeroo kamiyyuu caalaa barbaachisaa dha. Yuunitiiwwan qilleensaa yeroo dheeraaf filannoowwan baay’eedhaaf ta’ee kan ture yoo ta’u, qabbanaa’oonni qilleensaa filannoo addaa, baasii xiqqaa qabu kan si ajaa’ibsiisuu danda’u dhiyeessu.
Barreeffama kana keessatti bu’aa fi miidhaa 1000 keessa ni seenna. Qilleensa qabbanaa’aa , yuunitii qilleensaa wajjin wal bira qabi, akkasumas qabbanaan qilleensaa fedhii keetif invastimantii sirrii ta’uu isaa murteessuuf si gargaara.
Baasii jalqabaa vs. qusannoo yeroo dheeraa .
Bittaa guddaa kamiyyuu yeroo ilaallu baasii jalqabaa waan ijoodha. Qabbana qilleensaa akka waliigalaatti qilleensa to’atu waliin wal bira qabamee yoo ilaalamu dursanii baay’ee gatii madaalawaadha. Gatiin qabbanaa’aa qilleensaa yeroo baay’ee waan sirna qilleensaa irratti baastu keessaa harka muraasa qofa. Baasiin dursaa qilleensa to'atu ol'aanaa ta'een kan qoramu ta'uu danda'a, baasii yeroo dheeraa sirnoota lamaan hojjechuu wajjin walqabatee dhufu ilaaluun barbaachisaa dha.
Qabbanaawaa qilleensaa anniisaa qusachuudhaan beekamu. Isaanis humna qilleensaa caalaa baay’ee xiqqaa fayyadamu, kunis gara kaffaltii humna ibsaa gadi aanaatti hiikama. Qabbana qilleensaa bishaan danfisuun qilleensa qabbaneessuun hojjeta, kunis sirna qabbanaa’aa qilleensa to’atu keessatti fayyadamaniin wal bira qabamee yoo ilaalamu anniisaa xiqqaa barbaada. Naannoo fedhiin qabbanaa’uu waggaa keessatti ji’oota hedduudhaaf ol’aanaa ta’e keessa yoo jiraattan, yeroon anniisaa qusachuun jijjiirama guddaa fiduu danda’a.
Yeroo dheeraa keessatti, qabbana qilleensaa doolaara dhibbaan lakkaa’amu kaffaltii humna ibsaa irratti si qusachuu danda’a, kunis maatii hedduudhaaf filannoo dinagdee ta’a. Invastimantiin jalqabaa gadi ta’uu danda’a, qusannoon kaffaltii anniisaa yeroon itti dabalamee itti fufa.
Qilleensa qabbanaa'aa vs. qilleensa to'atu: kamtu siif ta'a?
Garaagarummaa ijoo gidduu jiru hubachuun barbaachisaa dha . Bittaa keessan osoo hin godhin dura qilleensa qabbanaa'aa fi qilleensa to'atu. Faayidaa fi hanqina tokkoon tokkoon isaanii gama cinaatti wal bira qabuun kunooti:
Qabbana qilleensaa:
· Faayidaalee :
o Baasii dursaa gadi aanaa.
o Annisaa kan qusatu yoo ta’u, kunis kaffaltiin humna ibsaa hir’isuudha.
o Naannoof mijaawaa, bishaan itti fayyadamanii qilleensa qabbaneessuu.
o Socho’aa, kutaa irraa gara kutaatti socho’uuf salphaadha.
o Qulqullina qilleensaa fi to’annoo jiidhina fooyya’e.
· Hanqina :
o Haala qilleensaa jiidhina qabu keessatti bu’a qabeessa hin taane, dandeettiin qabbanaa’uu isaanii yeroo hammi jiidhina olka’u waan hir’atuuf.
o raawwii hojii gaarii ta’e mirkaneessuuf suphaa yeroo yeroon barbaachisuu danda’a.
Qilleensaa:
· Faayidaalee :
o Qabbana cimaa, haala qilleensaa hunda keessatti jechuun ni danda’ama bu’a qabeessa.
o Iddoowwan gurguddoo saffisaa fi gahumsaan qabbaneessuu danda’a.
o Naannoo baayyee ho’aa ykn jiidha qabuuf mijataa dha.
· Hanqina :
o baasii dursaa ol’aanaa.
o humna ibsaa baay’ee kan fayyadamu yoo ta’u, kaffaltiin tajaajilaa olaanaa akka ta’u taasisa.
o Dhaabbii dhaabbataa, jechuun kan hin sochoone miti.
o yeroon darbaa deemuun suphaa fi suphaa ta’uu danda’u baay’ee barbaada.
Qabbana qilleensaa fi qilleensa to’atu gidduutti yeroo filattu, wantoota hedduu tapha keessa galuu qabu: haala qilleensaa, guddina kutaa, fi anniisaa qusachuu. Naannolee qilleensa goggogaa fi ho’aa qabaniif, qabbanaa’oonni qilleensaa garmalee bu’a qabeessaa fi dinagdee kan qaban ta’uu danda’u. Gama biraatiin, naannoo jiidhinni olka’aa ta’etti, qilleensa to’atu filannoo fooyya’aa ta’uu danda’a, sababiin isaas qilleensa jiidhina naannootti osoo hin dabaliin.
Yaadannoo haala qilleensaa .
Qilleensa qabbanaa’aa fayyadamuu fi dhiisuu murteessuu keessatti wantoota barbaachisoo ta’an keessaa tokko haala qilleensaati. Qabbana qilleensaa haala qilleensaa bakka qilleensi qabiyyee jiidhina gadi aanaa qabu keessatti akka gaariitti hojjetu. Naannoo akkasii keessatti adeemsi bishaan gara qilleensaatti danfisuu haala bu’a qabeessa ta’een qabbaneessuuf gargaara, kunis qilleensa nama haaromsu kan qabbaneessuu fi bishaan itti kennu uuma.
Haa ta’u malee, haala qilleensaa jiidha qabu keessatti, qabbanaa’oonni qilleensaa akka bu’a qabeessa ta’etti raawwachuuf rakkachuu danda’u. Sadarkaan jiidhina akkuma ol ka’aa deemuun qilleensi duraanuu jiidhina guutuu kan qabu yoo ta’u, kunis humna qabbanaa’aa qabbanaa’aa qilleensaa hir’isa. Naannolee akkasii keessatti, qilleensa to’atu tokko qilleensa keessaa jiidhina baasuudhaan osoo qabbaneessuun caalaatti mijachuu danda’a.
Yoo naannoo qilleensa goggogaa fi jiidha qabu wal makaa ta’e keessa jiraattan, bu’a qabeessummaan qilleensa qabbanaa’aa waggaa guutuu garaagarummaa qabaachuu danda’a. Yeroo gogiinsaatti qabbanaa’uu gaarii ta’e kennuu danda’a, garuu yeroo jiidhinni olaanaa ta’etti raawwiin hojii hir’achuu hubachuu dandeessa.
Faayidaa Fayyaa fi Mijataa .
Qabbana qilleensaa qilleensa to’achuu wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu faayidaa fayyaa fi mijataa hedduu bira darbamuu danda’u ni kennu. Qilleensa to’attoonni ho’i qaamaa saffisaan gadi bu’uu kan danda’an yoo ta’u, yeroo baay’ee qilleensi akka gogu kan godhu yoo ta’u, kunis keessumaa namoota dhuunfaa dhimma sirna hargansuu ykn gogaa goggogaa qabaniif miira namaa kan hin tolle fiduu danda’a.
Gama biraatiin, qilleensa qabbanaa’u sadarkaa jiidhina gaarii ta’e kan eegu yoo ta’u, kunis qilleensa bishaan itti naquu fi qulqullina qilleensaa fooyyessuuf gargaara. Kun keessumaa namoota dhukkuba asmii, alarjii ykn haala sirna hargansuu qabaniif faayidaa qabaachuu danda’a. Qilleensa jiidha qabu, qabbanaa’aanis yeroo baay’ee qilleensa to’achuu wajjin walqabatee gogiinsa ittisuu danda’a, kunis hafuura baafachuu fi rafuudhaaf mijataa ta’a.
Kana malees, qabbanaa’oonni qilleensaa namoota dhuunfaa mala qabbanaa’uu uumamaa caalaa filataniif filannoo fooyya’aa ta’uu danda’a. Akkaataa idileetti qilleensa to’atu caalaa callisaa waan ta’aniif, naannoo nagaa ta’e uumuu danda’u, hirribaaf ykn hojjechuuf mijataa ta’e, sagalee guddaa kutaa qilleensa to’atu malee.
Filannoowwan qabbana qilleensaa .
Qabbana qilleensaa maatii hedduudhaaf filannoo gaarii ta’us, nama hundaaf mijachuu dhiisuu danda’a. Filannoon fedhii fi filannoo keessan irratti hundaa’uun ilaaluu dandeessan hedduudha:
· Fanaawwan : Fanaawwan qaala’aa waan ta’aniif, qilleensa qabbanaa’aa ta’eef filannoo beekamaa dha, akkasumas qilleensa bu’uuraa kan naanna’u waan ta’eef. Haa ta’u malee, qilleensa hin qabbaneessan; Isaan qilleensa qofa uumu, kunis haala garmalee ho’aa ta’een gahaa ta’uu dhiisuu danda’a.
· Dehumidifiers : Naannoolee jiidhina olaanaa qaban keessatti, humidifiers sadarkaa jiidhina qilleensa keessa jiru hir’isuuf gargaaruu danda’a, kunis naannoo caalaatti mijataa taasisa. Haa ta’u malee, ho’a akka qabbanaa’aa qilleensaa ykn qilleensa to’atu hin gadi buusan.
· Natural ventilation : Yoo galgala qabbanaawaa ta’een haala qilleensaa qilleensa qabbanaawaa keessa jiraattan, qilleensi uumamaa karaa salphaa fi bu’a qabeessa ta’uu danda’a, meeshaalee qabbaneessuu elektirikii irratti osoo hin hirkatin mijataa ta’anii turuuf.
Filannoon kun haalawwan murtaa’an keessatti mijachuu danda’u, keessumaa yeroo fedhiin qabbanaa’uu xiqqaa ta’u ykn yeroo qabbanaa’aa ta’u. Haa ta’u malee, qilleensa ho’aa, goggogaa ta’eef, qabbanaa’oonni qilleensaa ammallee madaallii hundarra gaarii ta’e kan baasii-gahumsa fi humna qabbanaa’uu ni kennu.
Goolaba
Kanaafuu, qabbanaa’aan qilleensaa invastimantii gatii qabaa? Fedhii addaa, haala qilleensaa fi baajata keessan irratti hundaa’a. Yoo karaa gatii madaalawaa, anniisaa qusatuu barbaaddan haala qilleensa goggogaa keessatti qabbaneessuu barbaaddan, qilleensa qabbanaa’uun filannoo hundarra gaarii ta’uu hin oolu. Baasiin isaa bu'a qabeessa, kan socho'u yoo ta'u, anniisaa olaanaa qilleensa to'atu osoo hin fayyadamin mijataa ta'a.
Haa ta’u malee, yoo naannoo jiidha qabu keessa jiraattan ykn bakka gurguddoof furmaata qabbanaa’uu barbaaddan, qilleensa to’atu haala gaariin ta’uu danda’a. Dhumarratti, qabbanaa'aan qilleensaa warra baankii osoo hin cabsin qabbanaa'oo ta'anii turuu barbaadaniif faayidaa guddaa kenna, akkasumas qilleensi fi qabbanaa'uun kee yoo walsimsiisu yoo ta'e ilaaluun barbaachisaadha.
Dhaabbata keenya keessatti, qabbanaa’aa qilleensaa qulqullina olaanaa qabu bal’aa fedhii qabbanaa’uu keessan guutuuf qophaa’ee fi baasii anniisaa qusachuuf isin gargaaran ni dhiheessina. Kutaa xiqqaa qabbaneessitanis ta'e furmaata socho'aa barbaaddan, qabbanaa'oonni qilleensaa keenya ganna guutuu mijataa itti ta'uuf karaa amanamaa fi bu'a qabeessa ta'e ni kennu.
