वाष्पीकरणीयः वायुशीतलः कः ?
Evaporative Air Coolers , दलदलशीतलक इति अपि ज्ञायते, पारम्परिकवातानुकूलनप्रणालीनां कृते एकः व्यय-प्रभावी तथा पर्यावरण-अनुकूलः विकल्पः अस्ति शीतलक-संपीडक-उपयोगं कुर्वन्तः पारम्परिक-वातानुकूलकाः विपरीतम्, वाष्पीकरणीय-वायु-शीतलकाः वायु-शीतलीकरणार्थं वाष्पीकरण-प्राकृतिक-प्रक्रियायाः उपयोगं कुर्वन्ति एतेन ते आन्तरिक-बाह्य-स्थानानां शीतलीकरणाय ऊर्जा-कुशल-विकल्पः भवन्ति, विशेषतः शुष्क-शुष्क-जलवायु-क्षेत्रेषु ।
एकस्मिन् वाष्पीकरणीयः वायुशीतलः प्रशंसकः, जलजलाशयः, शीतलनपट्टिकाः च सन्ति । प्रशंसकः शीतलीकरणपट्टिकाद्वारा पर्यावरणात् उष्णवायुम् आकर्षयति, ये जलजलाशयेन आर्द्राः भवन्ति । यथा यथा उष्णवायुः आर्द्रपट्टिकाभिः गच्छति तथा तथा जलं वाष्पीकरणं करोति, तापं अवशोषयति, वायुतापमानं च न्यूनीकरोति । ततः शीतलतरं आर्द्रवायुः जीवनस्थाने प्रसारितः भवति, येन स्फूर्तिदायकं आरामदायकं च वातावरणं प्राप्यते ।
वाष्पीकरणीयवायुशीतलकाः कथं कार्यं कुर्वन्ति ?
वाष्पीकरणीयवायुशीतलकानां कार्यसिद्धान्तः जलवाष्पीकरणस्य प्राकृतिकप्रक्रियायाः आधारेण भवति । यदा जलं वाष्पं करोति तदा सः परितः वायुतः तापं अवशोषयति, यस्य परिणामेण शीतलीकरणप्रभावः भवति । अस्माकं शरीरस्य स्वेदेन यथा शीतलं भवति तथा एषा प्रक्रिया सदृशी अस्ति ।
अत्र वाष्पीकरणीयवायुशीतलकाः कथं कार्यं कुर्वन्ति इति चरण-बार-विच्छेदः अस्ति:
वायुसेवनम् : वाष्पीकरणीयवायुशीतले प्रशंसकः बहिः वातावरणात् उष्णवायुः एककरूपेण आकर्षयति ।
जलसंतृप्तिः : उष्णवायुः शीतलीकरणपट्टिकाभिः गच्छति, ये जलाशयात् जलेन संतृप्ताः भवन्ति । शीतलीकरणपट्टिकाः वाष्पीकरणार्थं पृष्ठीयक्षेत्रं अधिकतमं कर्तुं निर्मिताः सन्ति ।
वाष्पीकरण प्रक्रिया : यथा यथा उष्णवायुः आर्द्रशीतलीकरणपट्टिकाभिः प्रवहति तथा तथा जलं वाष्पीकरणं करोति, वायुतः तापं अवशोषयति । एषा प्रक्रिया वायुतापमानं न्यूनीकरोति, तस्याः आर्द्रतां च वर्धयति ।
शीतलवायुसञ्चारः : शीतलतरः, आर्द्रवायुः ततः प्रशंसकेन जीवनस्थाने उड्डीयते, आरामदायकं ताजगीदायकं च वातावरणं प्रदाति।
इदं महत्त्वपूर्णं यत् शुष्क-उष्ण-जलवायु-क्षेत्रेषु वाष्पीकरणीय-वायु-शीतलकाः सर्वाधिकं प्रभावी भवन्ति । उच्चार्द्रतायुक्तेषु क्षेत्रेषु शीतलीकरणदक्षता न्यूनीभवितुं शक्यते, यतः वायुः पूर्वमेव आर्द्रतायाः संतृप्तः भवति, येन जलस्य वाष्पीकरणं कठिनं भवति
वाष्पीकरणीय वायु कूलर के लाभ
वाष्पात्मकवायुशीतलकाः पारम्परिकवातानुकूलनप्रणालीषु अनेकाः लाभाः प्रददति, येन ते अनेकेषां गृहस्वामीनां व्यवसायानां च कृते लोकप्रियं विकल्पं कुर्वन्ति अत्र केचन मुख्यलाभाः सन्ति-
ऊर्जा-दक्षता : वाष्पीकरणीय-वायु-शीतलकानां महत्त्वपूर्ण-लाभानां मध्ये एकः तेषां ऊर्जा-दक्षता अस्ति । ते पारम्परिकवातानुकूलकानां तुलने महत्त्वपूर्णतया न्यूनविद्युतम् उपभोगयन्ति, यतः ते ऊर्जा-गहन-संपीडकानां, शीतलक-द्रव्याणां च उपरि न अवलम्बन्ते एतेन ऊर्जा-बिलेषु, विशेषतः उष्ण-ग्रीष्म-मासेषु, पर्याप्त-बचतम् उत्पन्नं कर्तुं शक्यते ।
पर्यावरण-सौहृदः : वाष्पीकरणीय-वायु-शीतलकाः पर्यावरण-अनुकूल-शीतलीकरण-समाधानम् अस्ति । ते जलं शीतलीकरणमाध्यमरूपेण उपयुञ्जते, यत् प्राकृतिकं नवीकरणीयं च संसाधनम् अस्ति । अतिरिक्तरूपेण, ते हानिकारकं ग्रीनहाउस-वायुः न उत्सर्जयन्ति वा ओजोन-क्षमशील-शीतलक-द्रव्याणां उपयोगं न कुर्वन्ति, येन ते पर्यावरण-सचेतन-ग्राहकानाम् कृते स्थायि-विकल्पं कुर्वन्ति |.
व्यय-प्रभावी : वाष्पीकरणीयवायुशीतलकस्य क्रयणस्य स्थापनस्य च प्रारम्भिकव्ययः सामान्यतया पारम्परिकवातानुकूलनप्रणाल्याः अपेक्षया न्यूनः भवति अपि च, निम्न ऊर्जा-उपभोगः परिचालन-व्ययस्य न्यूनीकरणं कृत्वा अनुवादयति, येन वाष्पीकरणीय-वायु-शीतलकाः दीर्घकालं यावत् व्यय-प्रभावि-शीतलन-विकल्पं कुर्वन्ति
वायुगुणवत्तायाः उन्नतिः : वाष्पीकरणीयवायुशीतलकाः रजः, परागः, अन्ये वायुवाहककणाः च फ़िल्टर कृत्वा इण्डोर एयर गुणवत्तां सुधरितुं शक्नुवन्ति यतः वायुः शीतलीकरणपट्टिकाभिः गच्छति आर्द्रता वर्धिता श्वसनविषयाणि शुष्कत्वचां च निवारणे अपि सहायकं भवितुम् अर्हति, येन स्वस्थं जीवनं वातावरणं प्राप्यते ।
सुलभस्थापनं, अनुरक्षणं च : वाष्पीकरणीयवायुशीतलकानां स्थापनं, परिपालनं च तुल्यकालिकरूपेण सुलभं भवति । तेषु जटिलनलिककार्यस्य वा व्यावसायिकस्थापनस्य वा आवश्यकता नास्ति, तथा च नियमितरूपेण परिपालनं शीतलीकरणपट्टिकानां स्वच्छता जलजलाशयस्य पुनः पूरणं च भवति एषा सरलता तान् सुलभं च उपद्रव-मुक्तं च समाधानं करोति ।
बहुमुख्यता: वाष्पीकरणीयवायुशीतलकाः बहुमुखी भवन्ति तथा च गृहाणि, कार्यालयानि, गोदामाः, बहिः स्थानानि च समाविष्टानि विविधसेटिंग्स् मध्ये उपयोक्तुं शक्यन्ते पोर्टेबल मॉडल् अपि उपलभ्यन्ते, येन उपयोक्तारः आवश्यकतानुसारं एकस्मात् कक्षात् अन्यस्मिन् कक्षे शीतलतरं स्थानान्तरयितुं शक्नुवन्ति ।
निगमन
निष्कर्षतः, वाष्पीकरणीय वायुशीतलकाः एकः प्रभावी कुशलः च शीतलीकरणसमाधानः भवति, विशेषतः शुष्क-शुष्क-जलवायुषु ते ऊर्जा-दक्षता, पर्यावरण-मैत्री, व्यय-प्रभावशीलता, वायु-गुणवत्तायाः उन्नतिः, स्थापनायाः, अनुरक्षणस्य च सुगमता च समाविष्टानि असंख्यानि लाभाः प्रददति यद्यपि ते सर्वेषां जलवायुनां कृते उपयुक्ताः न भवेयुः तथापि वाष्पीकरणीयवायुशीतलाः अनेकेषु परिस्थितिषु आरामदायकं ताजगीं च दातुं शक्नुवन्ति । यदि भवान् तापं ताडयितुं स्थायि-बजट-अनुकूल-मार्गं अन्विष्यति तर्हि वाष्पीकरणीयः वायु-कूलरः भवतः कृते सम्यक् विकल्पः भवितुम् अर्हति ।
